ئانتۆلۆژی ناسیونالیسمی کوردی

 (ناسیونالیسمی پۆزەیتویستانە)

شاهۆ حوسینی

پێشەکی:

بێ گومان ناسیونالیسم وەک هەموو چەمک و دەستەواژەکانی تری سیاسی هەم مانا و بۆچونی جیاواز لەخۆ دەگرێت و هەم لەرەوتی مێژویی خۆی‌دا ئالوگۆری زۆری بەسەردا هاتوە، بەڵام هەرچێکی کە بەسەری هاتبێت، ئەوەی کە ڕون و حاشا هەڵنەگرە ئەوەیە کە نەتەوە و نەتەوەخوازی لەسەر بنەما و بنچینەی ئیرادە، خواست و ئاگایی تاکەکان پێک هاتوە، واتە ئەساس و بنەمای نەتەوە و نەتەوەخوازی وەک گەڵاڵە و فۆرماسیونێکی گشتگیر، بەرهەمی خواست و ئیرادەی تاکی سوبژەیە، دیارە لەو ڕەوتەدا دوو بڕیار لەلایەن سوبژەکانەوە دراوە و پەسەند کراوە، یەکەم بەفەرمی ناسینی ئەوی‌تر وەک سوبژەیەکی سەربەخۆی جیاواز، دووهەم دەست هەڵگرتن لە هێندێ سەربەخۆیی و سپاردنی ئەو بە سوبژەیەکی گشتگیر تر و بەربڵاوترە کە هێمای سوبژە جیاوازەکانە.

بۆچوونەکان لەمەر ناسیونالیسم:

لەمەر ناسیونالیسم بۆچوونەکان جیاوازن و بە گشتی دابەش دەبن بە سێ دەستە:

١_ پۆزەیتویستی: ئەو ڕوانگەیە نەتەوە گرێ دەداتەوە بە مێژوو، میراتە کلتوورێکانی وەک زمان، ئایین، داب و نەریتەکان و جگە لەو تایبەت مەندێ ئەبژکتیوانە، نەتەوە بەهیچ شتێکی‌تر گرێ ناداتەوە.

٢_ ڕاڤەخوازەی: ئەو ڕوانەگەیە ڕێک بەپێچەوانەی پۆزەیتویستەکان، لەسەر ئەو باوەڕەیە کە نەتەوە و شووناسی نەتەوەیی هەستێک و بەرهەمێکی سترۆکتوڕاڵە و بەرهەمی خواست و ئیرادەی تاکەکانە، لە دەلاقەی ئەو پاڕادایمەڕا، تاکەکان وەک سوبژە شوناس و هێمایەک لە خۆیان، ئەوی‌تر و جیهان وینا دەکەن و لەسەر ئەساسی ئەو دەرک و فام و شوناسە جۆرێک پێوەندی گەڵاڵە دەکەن لەنێوان ئەو سێ توخمەدا(خۆ، ئەوی‌تر و جیهان)

٣_ هێماخوازی: ئەو ڕوانگەیە بەپێچەوانەی پۆزەیتویستەکان کە تەنیا و تەنیا پێ‌داگری لەسەر دیاردە ئوبژەکتیوەکان دەکەن و هەروەها بەپێچەوانەی ڕاڤەخوازەکان کە تەنیا و تەنیا پێ‌داگری لەسەر دیارە سۆبژەکتیوەکان دەکەن، لەسەر ئەو باوەڕەیە کە هەم دیاردە ئۆبژەکتیوەکانی وەک زمان، کلتوور و داب و نەریتە هاوبەشەکان کارتێکەریان هەیە لەسەر پێکهاتنی نەتەوە و شوناسی نەتەوەیی، هەمیش ئەو ئاڵوگۆڕیانەی کە بەهۆی مۆدێڕنیتەوە بەدی هاتوون و بوونە هۆی ڕەوان بوون و فرەچەشن بوونی شوناس، بەوتایەکی تر، هەم گرینگی دەدەن بە دیاردە مێژویی پیشا مۆدێڕنەکان و هەمیش گرینگی دەدەن بە دیاردە مۆدێڕەنەکان.

ناسیونالیسمی کوردی:

چاوخشاندنێک بەسەر بەشی هەرە زۆری ئەو بابەت و بەرهەمانەی لەسەر ناسیونالیسمی کوردی نوسراون، دەرخەری ئەو ڕاستێیە کە ناسیونالیسمی کوردی ناسیونالیسمێکی پۆزەیتویستانەیە کە پێ‌داگرە لەسەر دیارە ئۆبژەکتیڤەکانی وەک زمان، ئایین، کلتوور و داب و نەریتی هاوبەش. ئەوەش بێ گومان لەژێر کارتێکەری و هەڕەشەکانی ناسیونالیسمی نەتەوەکانی باڵادەست و هێژمۆنی فارس،عەرەب و تورکە کە هێما و تایبەتمەندی پۆزەیتویستیان بەسەردا زاڵە، بەواتایەکی تر دیاردە ئۆبژەکتیوەکان بە نیسبەت دیاردە سوبژەکتیوەکان هێژمۆنیان هەیە، بەڵام ئەوە بەو مانایە نیە کە ئەو ناسیونالیسمانە تایبەت مەندی راڤەخوازانەیان تیا بەدی ناکرێت، بەپێچەوانە هەم ناسیونالیسمی فارس، هەم عەرەب و هەمیش تورک تایبەت مەندی سوبژەکتیوانە بە مانای بوونی فۆرمیکی زەینی و مانایی لەمەر شوناسی خود، ئەوی‌تر و جیهان و باوەر بەجۆرێک پێوەندی لەنێوان ئەو سێ توخمە هەیە، بۆیەش زۆر بە سانایی دەکرێ باس لە ئەندێشە فەلسەفی و سیاسێکانی فارس، عەرەب و تورک بکرێت، بەڵام بەداخەوە بەهیچ شێوەیەک ئێمە وەک کورد خاوەنی ئەو فۆرمە زەینی و ماناییە وەک ئەندێشەی فەلسەفی و سیاسی لەمەر خود، ئەوی‌تر و جیهان نین، هەرچی هەیە یان ئێرانیە، یان عەرەبیە-ئیسلامیە و یان تورکیە، هەر ئەوەشە کە فارس، عەرەب و تورک لەگەڵ هەرجۆرە جیاوازیەک لە ئەندێشە و ئایدەدا، کاتێک دەکەونە بەرامبەر و دژایەتی کورد، یەک هەڵوێست، یەک بەرە و یەک ڕوانگەن، بەڵام بەداخەوە کورد ئەو یەکگرتوویی و یەک ڕوانگەیەی نیە بەهۆی غیابی فۆرمێکی زەینی و مانایی کە وەک ڕایەڵێک لێک گرێ‌دەرەوەی هەموو تاکەکان بێت و هەموو خۆیانی تیا بەدی بکەن و خۆیانی تیا بدۆزنەوە.