(دیاردەناسی هونەری کوردانەی
مامۆستا مەحەممەدی ماملێ)
شاهۆ حوسێنی
پێشەکی:
دیاردەناسی بریتیە
لەناسین و شرۆڤەی دیاردەکان و دیاردەکانیش هەموو ئەو دەرکەوتانەن کە لەچوراچێوەی
دەرک و ئاگایی مرۆڤەکان‌دا دەگوونجێت، بەواتایەکی تر بەمانای شرۆڤە و ناسینی فۆرم و
پێکهاتەی ئەزموون و ئاگا بوونە. دیارە ناسی لەڕاستی‌دا ئاگا بوونی زەینی و دەروونی
مرۆڤەکان شرۆڤە دەکات کە بەرهەمی ئەزموون کردنێکی ڕاستەوخۆیە ، درووشمی دیاردەناسی
گەرانەوە بۆ گەوهەر و هەناوی دیاردەکانە. لە فەلسەفەی کانت‌دا دیاردە ناسی لەخۆگری
هەموو ئەو دەرکەوتانە بوون کە پەیوەستی بە ئەزموون بوون، یانی هەر شتێکی زەمان و
مەکان بۆ ئیمەی دەردەخەن. دیاردەکان لە ئەندێشەی هۆسرل‌دا ئەو ڕاستیانە لەخۆ
دەگرێت کە لە چوارچێوەی ناسیاوی مرۆڤ‌دا دەگونجێت. بەو پێیەش دەشێ بگوترێ کەکوردایەتی
و کورد بوون ئەو دیاردەیە کە لە هوونەری مامۆستا مەحمەممەدی ماملێ‌دا
دەدرەوشێتەوە، یان دەشێ بگوترێ کە مامۆستا مەحەممەدی ماملێ زایەڵەی ئەو کوردایەتی
و کورد بوونەیە کە لە هوونەردا دەرکەوت.
هوونەری ماملێ دیاردەیەکی
کوردانەی ڕادیکاڵ:
بۆچی هوونەری ماملێ تا
قوڵترین مەڵبەندی هەستی مرۆڤی کورد رۆچوە؟ چ شتێک لە هوونەری ماملێ‌دا هەیە کە
دەشێ وەک ئاوێنەی باڵانوینی هوونەرێکی کوردانەی پێناسە بکەیت؟
هوونەری ماملێ سەفەری
ئەزموون و ئاگابوونی دەروونی و زەینی مرۆڤەێکە لە
هەناوی کلتوور، نۆرم و هەستی کۆمەلگایەکی کوردانەدا. ئەگەر بیرمەند
ناوەرۆکە هزرێکانی نادیاری ناو شادەمارەکانی زەینی و رواڵەتی کۆمەڵگەکەی دەخاتە
ناو بازنەی ڕەستە و لەفۆرمی پاردایمێکی فەلسەفی، کۆمەلناسی و..... هتد دا
دەیانخاتە بەردەم تاک و کۆمەلگا بۆ هۆشیار بوون و ناسیاوی پەیدا کردن لەمەر
"خود"وەک تاک و "خود" وەک کۆمەلگا لە فۆرمی مێتا تاکێک‌دا،
ئەگەر رێبەرێکی سیاسی وەک کاریزمایەکی نەتەوەیی بە ئاگایی پەیدا کردن و ناسینی
ڕوحی نەتەوەیی دەبێتە پێشەوایەک و نەتەوەکەی بەرەو کەنارەکانی بەختەوەری،
سەربەخۆیی و سەربەرزی دەبات، ئەگەر شاعیرێک بە ئاگایی پەیدا کردن، بیستنی ترپەی
ڕوحی هەستی کۆمەڵگاکەی و مەلەوانی لەناو
زەریای ئەو هەستەدا وشەکان دەکاتە بەستێنی گەشانەوە و پەرەی عەشق
وخۆشەویستی مرۆڤەکان و تاکەکانی ناو کۆمەلگا بەرامبەر بەیەک، ئەوا موزیسیەنێک ئەو
زەین و هەستانەی کە موڵکی تاک و کۆمەلگایەکن دەکاتە هارمۆنیکی هەست بزوێنی
دەنگەکان و گۆرانی بێژێکیش دەبێتە بێژەری
ئەو زەین و هەستە نادیارانەی کە تاکەکان لەناو جەغزێک‌دا بەناوی کۆمەلگا
لێک گرێ دەداتەوە. واتە بیرمەندێک، ڕێبەریکی کاریزما، موزیسیەنێک و گۆرانی بێژێک
ئەو کاتەی دەبێتە ئاوینەی باڵانوینی بیر، شعور، خواست و هەستی کۆمەلگا و نەتەوەیەک
ئەوا دەبیتە کەسایەتێکی نەتەوەیی و درەوشاوە لەناو کۆمەلگا و نەتەوەکەی‌دا.
مامۆستا مەحەممەدی
ماملێ یەک لەو هوونەرمەندانەیە کە وەک ئەستێرەیەک لە ئاسمانی هوونەری نەتەوەیی و
هەستی نەتەوەیی کوردا دەدرەوشێتەوە، ماملێ لەو دەگمەن هوونەرمەندانەیە کە بە
ئەزموون کردن و ئاگابوونێکی ڕادیکاڵی دەروونی و زەینی لە ڕوحی نەتەوەیی و نۆرم و
کلتووری نەتەوەیی کورد، توانی ئەو ڕوحە نادیار و شاراوەیە لە دەنگ و گۆارانێکانی‌دا
دەربخات و ببێتە سەرچاوەیەکی ئاگایی و ناسیاوی پەیدا کردنی تاک و کۆمەڵگەکەی لەگەڵ
ئەو ڕوحە نادیارە. واتە چ ئەو کاتەی ماملێ عاشقانە دەبێژێت، چ ئەو دەمەی سیاسی
دەبێژێت، لە هەر هەموو حاڵەتێک‌دا نەتەوەیی دەبێژێت، چوون ماملێ بەدەرکێکی زەینی و
دەروونی کە لە ڕوحی نەتەوەیی و هەستی نەتەوەیی پەیدای کردبوو، توانی بەرهەم هێنی
ئەو گورانێ کوردانەیە بێت کە زۆربەی تاکەکانی کۆمەلگا دەتوانن خۆیانی تیا
ببیننەوە. بێ‌گومان لەغیابی دەرک و فامێکی ڕادیکاڵ، غیابی ئەزموونێکی زەینی قوڵ
ئەو هوونەرە بەرهەم نەدەهات و مامۆستا ماملێ هیچ کات نەدەبوو بە ڕووگەی هەست و
کلتووری نەتەوەکەی. بەو شێوەیە هوونەری مامۆستا مەحەممەدی ماملێ سەرچاوەیەکی
ڕەسەنی کوردانەیە کە ڕوح و هەستی کوردانە تیا قەڵبەزە دەدات و تیا دەردەکەوێت.
بەکورتی دەشێ بگوترێ کە مامۆستا ماملێ تاکی ڕەسەن و نابی مێژوو ، هوونەر، ڕوح و
هەستی نەتەوەی کوردە. سەرچاوەیەکی پاراوی
هوونەری کە لەتەنیشت هەموو دیاردەکانی تری مێژویی،سیاسی، کۆمەڵایەتی دەکرێ وەک
سەرچاوەیەکی ئاگایی بەخشی نەتەوەیی لە ئاستی هوونەری‌دا چاوی لێ بکرێت و شوناسی و
تێمای نەتەوەیی کوردانەی تیا بدۆزینەوە.
سەرچاوە: http://www.mamle.net/?p=10232
