شاهۆ حوسێنی
مۆدێرنیته‌ی سیاسی، درێژه‌ی پرۆسه‌ی مۆدێرنیته‌یه و وڵامێکی سیاسێ
به‌و پرسیارە که مرۆڤی مۆدێرن کێه و ژیانی مۆدێرن چێ؟ به واتایه‌کی تر مۆدێرنیته‌ی
سیاسی ره‌وتی به مۆدێرن کردن و له نه‌ریت دابراندنی پێکهاته‌ی سیاسی کۆمه‌ڵگایه هه‌م
له ئاستی هزر و گوتاردا و هه‌م له ئاستی سیستم‌دا. مۆدێرنیته‌ی سیاسی وه‌ک درێژه و
ده‌وامی مۆدیرنیته له خۆگری عه‌قڵ ته‌وه‌ریی له سیاسه‌ت، مرۆڤ ته‌وه‌ره‌یی، یه‌کسان‌خوازی،
سیکۆلاریسم و پلۆرالیسمه.
سه‌ده‌ی بیسته‌م بۆ کورد خاڵی وه‌رچه‌رخانی خه‌باتی سیاسی بوو، سه‌ده‌یه‌ک
که له‌و‌دا ناسیونالیستی عه‌ره‌ب په‌ره‌ی ستاند و بوو به ئایدۆلۆژی هێژمۆن له به‌شێکی
زۆر له‌و وڵاتانه‌ی که عه‌ره‌ب زۆرینه و باڵا ده‌ست بوون، وه‌ک عێراق، ره‌وتێک
که له نه‌هایه‌ت‌دا حکوومه‌تێکی عهرهبی و کیانێکی عهرهبی به ناوی عیراق لێکه‌وته‌وه،
به‌ڵام ئه‌و حکوومه‌ته هیچ کات نه‌یتوانی ببێته ده‌وڵه‌ت-نه‌ته‌وه‌یه‌کی سه‌قام‌گرتوو
و پێشکه‌وتوو، به‌ڵکه ته‌نیا توانی خۆی له فۆرماسیونێکی شێوه مۆدێرن به ناوه‌رۆکێکی
نه‌ریتی و پاوانخوازنه‌دا ببێنێته‌وه، هه‌ر بۆیه به دژ ئه‌و پاوانخوازێتی و حه‌ول
بۆ تواندنه‌وه و له‌ناو بردنه‌دا، ناسیونالیسمی کورد وه‌ک دژ کرده‌وه‌یه‌کی سه‌لبی
سه‌ری هه‌ڵدا، واته ناسیونالیسمی کوردی له عێراق؛ یه‌که‌م دژ کرده‌وه‌یه‌ک بوو به
دژ ناسیونالیسمی عهرهبی و دووهه‌م به شێوه‌یه‌کی سه‌لبی بۆ خۆ دابراندن له‌وه‌یکه
چ(عه‌ره‌ب) نێ سه‌ری هه‌ڵدا، که وابێ ده‌شی بگوترێ که خه‌باتی سیاسی کورد له سه‌ده‌ی
بیسته‌مدا به ئامانجی دێموکراتیزه کردنی حکوومه‌ت و ده‌سه‌ڵاتێکی پاوانخواز و ده‌ست
هه‌ڵگرتن له تواندنه‌وه‌ی کورد و دان پێ‌دانان به کورد و مافه‌کانی سه‌ری هه‌ڵدا،
به‌ڵام به هۆی ئه‌وه‌که دهسهڵاتی دیکتاتۆر و پاوانخوازه حاکم به‌سه‌ر عێراق‌دا
زۆر له‌وه دووگم‌تر و تۆختر بوو که دان به مافی کوردا بنێ، به شێوه‌یه‌کی
درندانه دژ کرده‌وه‌ی نیشان‌دا، به هه‌ر رێژه‌یه‌ک که ده‌سه‌ڵات دووگم‌تر و تووند‌تر
ده‌بوو له به‌ربه‌ره‌کانی له‌گه‌ڵ کورد، خه‌باتی کوردیش تۆختر و دووگم‌تر و
داخراوتر ده‌بۆوه، دیاره‌ده‌ی ئایدۆلۆژیکی خه‌ست‌تر و به‌ربڵاوتر ده‌بوو بۆ
رێکخستنی زیاتری کۆمه‌ڵگا و به‌رپه‌رچ دانه‌وه‌ی زیاتری هێرشی دووژمن، درێژه‌ی ئه‌و
ره‌وته له نه‌هایه‌ت‌دا دوو دیارده‌ی بۆ خه‌باتی کورد له‌سه‌ر ده‌می شاخ به دیاری
هێنا ره‌ق‌تر بوون و مه‌حکه‌م‌تر بوونی پێکهاته‌ی ره‌ق ئامێری خه‌بات واته به‌ده‌نه‌ی
رواڵه‌تی حیزب و رێکخراوه‌کان و دووگم‌تر بوون و ره‌ق‌تر بوونی زیاتری پیکهاته‌ی
هزری و ئایدۆلۆژیکی که هه‌ر دووکیان زه‌رووره‌تی خه‌باتی شاخ و دژ کرده‌وه‌یه‌کی
لۆژیکی به دژ پاوانخوازتر بوونی دهسهڵاتی حاکم بوون، به‌ڵام موسیبه‌ت ئه‌و کاته
ده‌ستی پێ‌کرد که به هه‌مان ئاراسه‌تی هزری و عه‌ینی حیزبی کوردی له شار ده‌ستی
به حکوومه‌ت ساز کردن کرد و به هه‌مان روانگه‌ی خه‌باتی شاخ روانێ خه‌باتی سیاسی
له شار، له‌وه به‌دوا حیزبی کوردی نه‌ته‌نیا پێشره‌وانه و روو له داهاتوو نه‌یتوانی
ئاڵوگۆری له خۆێ‌دا پێک‌بێنی و بتوانێ دابین‌که‌ری مافی تاک و کۆمه‌ڵگا بێ، که له
زۆر بواراندا پاشه‌کشه‌شی هه‌بوو، دژ کرده‌وه‌ی کۆمه‌لگا له‌و ده‌وره‌یه‌دا به هۆی
سه‌قامگرتوویی حکوومه‌ت-حیزبی کوردی له باری ئه‌منی و نیزامی، ئه‌گه‌رچی هێندێ جار
عه‌ینی بوو به شێوه‌ی خۆپێشاندان به‌لام به‌شێکی زۆری نادیار و ئارام بوو، ئه‌ویش
روو له ئایین کردن و گه‌ران به دوای شووناس و مانا له ئایین‌دا بوو، ئه‌وه بوو که
ورده ورده ده‌رکه‌وته‌ی ئیسلامی سیاسی به ناو سه‌له‌فییه‌ت په‌ره‌ی گرت، ئه‌گه‌ر
له نه‌وه‌ده‌کانا ئیسلامی سیاسی له چوارچێوه‌ی پێکهاته‌ی نیزامی‌دا سه‌ری هه‌ڵداو
شکستی هێنا، ئه‌وا ئه‌م جاره پرۆژه‌ی سیاسی سه‌له‌فییه‌ت به ئارامی و به دوور له
هه‌ر جۆره تووند و تیژیه‌ک خه‌ریکی ته‌شه‌نه سه‌ندن و په‌ره‌گرتنه و به دڵنیایه‌وه
چما رۆژێک بگاته ئه‌و ئاسته‌ی که ببێته ئایدۆلۆژێکی هێژمۆن له هه‌موو که‌ره‌سه‌یه‌ک
که‌ڵک وه‌ر ده‌گرێ بۆ داگیر کردنی ده‌سه‌ڵات، مادام حیزب و رێکخراوه‌ی خاوه‌ن دهسهڵاتی
کوردی نه‌توانێ ئاڵوگۆری هزری و کرده‌وه‌یی به شێوه‌ی باڵا ده‌ست کردنی کۆمه‌ڵگا و
وڵامده‌ر بوون به کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی له خۆی‌دا به هێز نه‌کات
